Wiele źródeł popularnonaukowych podaje typy osobowości, które odnoszą się do naszych codziennych przyzwyczajeń. Nasza osobowość nie jest jednak tak prosta do sklasyfikowania, dlatego wielu psychologów ma różne teorie na jej temat. Kształtowanie się ludzkich zachowań, przyzwyczajeń oraz lęków jest bardzo skomplikowane, dlatego uogólnianie może doprowadzić nas do błędnych założeń.
Najbardziej znane teorie dotyczące ludzkiej osobowości zostały stworzone przez Carla Gustava Junga oraz Carla Rogersa. Również Zygmunt Freud miał własną teorię na temat powstawania i kształtowania się ludzkiej osobowości.
Jung w swoich teoriach mocno stawiał na ludzką indywidualność, dzięki której każda osoba ogląda sytuację ze swojej perspektywy. Różnice indywidualne między ludźmi były dla niego fundamentalne, dlatego odcinał się od dość sztampowych podziałów osobowości na dane typy i podtypy. Co ciekawe, Carl Jung odnosił swoje badania na temat ludzkiej psychiki do codziennych zachowań, również tych związanych z pracą zawodową.
Carl Rogers stworzył z kolei teorię fenomenologiczną, która podkreśla subiektywne doświadczenia rzeczywistości, które mają wpływ na naszą osobowość. Fenomenologia zakłada również, że ludzie są predestynowani do bycia dobrymi oraz twórczymi, a ich siłą napędową jest dążenie do samospełnienia się.
Psychiatria i psychologia w badaniach nad naszą osobowością stwierdza, że typy osobowości są mocno uproszczone i nie pozwalają nam na uzyskanie zbyt wielu informacji o danej osobie. Nie są również wiarygodnym źródłem informacji. Schematy, którymi posługuje się klasyfikacja osobowości na kolejne grupy, sprawiają, że nie można dostrzec złożoności każdego ludzkiego umysłu. Niestety takie kategoryzowanie jest błędne, a wielu psychologów odchodzi od oceniania ludzi po typach osobowości. W zależności od naszego nastroju, prywatnej sytuacji, ale również doświadczenia życiowego możemy być „mieszanką” wielu typów osobowości.
Wcześniejsze badania Zygmunta Freuda oraz współczesnej psychologii wskazują, że nasza osobowość najpełniej rozwija się do 20 roku życia. Później również psychika się zmienia, ale już wypracowana osobowość na wcześniejszym etapie ma pewne punkty, które są niezmienne. Badania wykonywane na grupach kontrolnych w różnym wieku pokazują, że testy na typ osobowości wykonywane w różnych odstępach czasowych mogą znacznie różnić się wynikami.
Badania takie analizował m.in. prof. Nick Haslam, który przeanalizował łącznie 177 artykułów, a liczba uczestników badań wynosiła 533 377. Typizacja jest używana głównie przy zaburzeniach osobowości, jednak nie sprawdza się przy osobach o niezaburzonej psychice. Częstość typizacji w badaniu wynosiła jedynie 14%, co wskazuje na to, że jest ona rzadko stosowana w psychiatrii oraz psychologii. Testy osobowości są bardzo zmienne, dlatego nie dają równoznacznych wyników i są przez to mało wiarygodne.
Wielu psychiatrów, aby ułatwić sobie badanie nad zaburzeniami osobowości, korzysta z trzech podstawowych typów osobowości: introwertyk, ekstrawertyk oraz ambiwertyk.
Osoba z cechami introwertyka będzie skupiała się bardziej na sobie, niż na innych. Woli przebywać samotnie oraz nie lubi tłumu. Jest dość skrupulatna, ale może również być wycofana. Często ma w sobie wiele obaw co do oceny własnej osoby przez innych ludzi. Osoby z elementami introwertycznej osobowości nieco trudniej odnajdują się w pracy zespołowej, mogą nie lubić przebywania z innymi. Osoby z zachowaniami introwertycznymi raczej nie ujawniają swoich myśli, a jeśli już to robią, są przy tym bardzo wycofane.
Zachowania esktrawertyczne objawiają się chęcią przebywania z innymi, łatwością w komunikowaniu się oraz rozmawianiu o swoich potrzebach. Osoby posiadające takie cechy są bardziej skłonni do myślenia optymistycznego. Lubią też wrażenia i nowe doznania. Przy cechach ekstrawertycznych można zauważyć również pewną spontaniczność w działaniu oraz wykonywanie czynności pod wpływem emocji i nagłego impulsu.
Według typów osobowości ambiwertycy mają cechy łączące ekstrawertyka z introwertykiem. Cechy, które składają się na ten typ osobowości, są ponad podziałami na ekstrawertyzm i introwertyzm. Ten typ osobowości objawia swoje cechy ekstrawertyczne lub introwertyczne w zależności od sytuacji oraz samopoczucia.
Wyżej wymienione typy są bardzo dużym uproszczeniem, które może nieco pomóc nam sklasyfikować dane zachowania oraz je zrozumieć. Należy jednak pamiętać, że przy klasyfikacji osobowości oraz zrozumieniu zachowania drugiej osoby takie uproszczenia mogą prowadzić do szkodliwego uogólniania, ale również błędów poznawczych.
Typy osobowości pozwalają na pewne zrozumienie naszej osobowości, ale nie dają całego oglądu na naszą psychikę oraz jej złożoność. W zależności od sytuacji możemy mieć cechy jednego lub kilku typów osobowości.
Fot. Ava Motive/Pexels
